Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleabat bir düzen değildir. Hukuk, toplum ortamında insanoğluın düpedüz kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak için vardır. Türe değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene koymak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini getirmek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin muhalifsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, katiyen harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum ortamında insanoğluın seçenek ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her zaman mümkündür. “İşte ahbaplık, âdem davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzen, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Hukuk, insanlık seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birokkalı düşünüm ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan telakkilerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini getirmek maksadıyla konulan ve umum gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın kâffesidür. Elan münteşir bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî evetşama düzenidir. Hukuk Söz Valörı Hukuk kelimesi Arabi “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğru” kelimesinin çoğmehabetli “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na göre ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Beceri Valörı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu için hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Belirli bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) rabıtlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi ortamında baz olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri laf yer kısmına Özel Hukuk, zevat ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun kellelıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet tarafından güvenceye hileınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Hukuk kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun bedel kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde misil nitelikteki tüm durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk yerında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları dikilmek için kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve mangiz cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka kapatma; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları kabil başka ahbaplık dallarında başka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilişkin çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasi telakkileri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan ahbaplık, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir evetşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanoğluın pasış ve emniyet ortamında bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kılgısal amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile toplum ortamında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın yapısından meydana gelen gereksinimlerinı muhaliflamaya çhileışır. Hukuk bu fonksiyonu ile mevlit, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni yaşamın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın tabii yapısına ve bundan müterakki gelen gereksinimlerine onat edinmek zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de merbutdır; kazançlı ihtiyaçlara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Türe Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir kombinezon altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak reel kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla hak, “bir denklik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) edinmek üzere dü başka anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında şahsi bir özelliği deyimler. Isim her zaman haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni yağdırmak yolunda kadimî ve değkârmez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile ilişkin oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak peritonı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık yerında hukuki bedel olarak gır konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Sosyete içindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini içermiş kurallar tümü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve kullanmak yerinde bulunmuş olduğuna göre, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir bedel niteliğindeki adalettir. Hukuk bir toplum düzenini içerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; ister mevcut düzeni sıyanet etmek, gerekse onu değkârtirmeyi meşrulaştırmak için her zaman adalete kellevurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta muhalifmıza yerleşmiş ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması gereken ahbaplık anlamında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut ahbaplık düzenlerinin namına onat olup olmadığı açısından bir bedel ve yorum ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve negatif muhaliflıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra ortamında olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşama uyacak, hem de bu maşerî yaşamın pasış ortamında sürebilmesi için bir düzen görünümünü katkısızlamaya çhileışacaktır.